Kültür ve Turizm Bakanlığı, İnönü Üniversitesi, Arguvan Kaymakamlığı ve Ankara Arguvanlılar Kültür ve Dayanışma Derneği tarafından birlikte organize edilen Arguvan Halk Kültürü konulu 4. Ulusal Arguvan Sempozyumu gerçekleştirildi.
İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Konser Salonu’nda gerçekleşen 4. Ulusal Arguvan Sempozyumu’nun açılış törenine İnönü Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İsmail Özdemir, Arguvan Kaymakamı Zafer Oktay, Arguvan Belediye Başkanı Mehmet Kızıldaş, Ankara Arguvanlılar Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Asım Aydoğdu ile birlikte İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü yöneticileri ile birlikte öğretim üyeleri, davetliler ve öğrenciler katıldılar.
Ankara Arguvanlılar Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Asım Aydoğdu, yaptığı konuşmada, “Bugün ayrıca dışarıdan bakan sıradan bir gözün göremeyeceği bir kültürün en kıymetli meyvesi olan Arguvan türkülerinin özünden de doya doya içmek için buradayız. Çünkü Arguvan, türkü demektir. Çünkü Arguvan, dünyanın neresinde olursa olsun bir Arguvan türküsü dinlediğinde duygulanan insanların memleketidir. Arguvan, uzun yıllar gitmediği memleketini bir Arguvan türküsü ile gözünde canlandırabilen, dağlarının kokusunu duyabilen, yaylalarının rüzgarını hissedebilenlerin memleketidir. Arguvan, gitmek zorunda olduğu gurbet ellerinde bir türkü süresince yuvasına gidip gelebilen insanların memleketidir” dedi.
Arguvan Belediye Başkanı Mehmet Kızıldaş ise, “Arguvanlılar en güzel sevda şiirlerini, en güzel hasret türkülerini söylemişlerdir, ayrılık türkülerini söylemişlerdir. Bu nedenle de her yöreden, her bölgeden insan Arguvan türkülerini severek ve keyifle söyler. Arguvan kurumları Arguvan türküleri adına çok güzel etkinlikler düzenlediler. Bunlardan birisi bugünkü 4. Ulusal Arguvan Sempozyumu ve 6. Arguvan Türkü Günleridir. Bu hafta sonu 27 Nisan’da Arguvan Vakfı tarafından İstanbul’da 14. Arguvan Türküleri Ses Yarışması İstanbul Yeditepe Üniversitesi’nde yapılacaktır. Arguvan Türkü Festivali ise 2-3 Ağustos günlerinde Arguvan’da düzenlenecektir” dedi.
Arguvan Kaymakamı Zafer Oktay ise, “İlçemiz Arguvan, Türkiye'de önemli bir yere sahip kültür yörelerinden biridir. Gerek aşıklık geleneği, gerekse müziği açısından oldukça zengin bir derinliğe ve birikime sahip olan ve Anadolu’nun coğrafi anlamda küçük bölgesi olan Arguvan ilçesinin, ulusal ve uluslararası arenada büyük bir yere sahip olmasının sebebi, sevgi ve hoşgörünün yalın bir biçimde müzik yoluyla insanlara aktarılmasından geçmektedir” diye konuştu.
İnönü Üniversitesi Rektör Yardımcısı İsmail Özdemir ise şunları söyledi:
“Müziğin yaşamla özdeşleştiği Arguvan'da ezgiler büyük ozanlardan beslenmiş, birçok ozan da Arguvan deyişlerini özümsemiş, onlara kendi yaşamını da katarak kendi süzgecinden geçirmiştir. Çok sayıda halk ozanı yetiştiren Arguvan, geleneğini sürdürerek sonraki kuşaklara türkü mirasını gittikçe zenginleştirerek aktarmıştır. Bu aktarımın devam edebilmesi için, Arguvan türkülerinin ve deyişlerinin orijinalliği bozulmadan, Arguvan ağzıyla, yöresel çalgılardan ve yörede yetişmiş sanatçılardan yararlanılarak kayıt altına alınması gerekmektedir. Arguvan türkü kültürünün korunması ve gelişmesi için ozanlarımızın ve mahalli sanatçılarımızın desteklenmesi. Arguvan ve Arguvan türküleri üzerine yapılacak araştırmaların özendirilmesi, kültürel ve turistik açıdan Arguvan’ın gelişmesi için gerekli tanıtım ve altyapı faaliyetlerinin icrasında, üniversitemize, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ve müzik severlere büyük görevler düşmektedir.”
Törende 3. Ulusal Arguvan Sempozyumu kapsamında düzenlenen Arguvan konulu şiir yarışmasına 19 kişinin katıldığı ve bunlardan birinciliği Ümit Çalışıçı’nın, ikinciliği Musa Aslantaş’ın ve üçüncülüğü ise Murat Eren’in aldığı açıklanarak, ödülleri verildi.
Açılış konuşmalarının sonunda Arguvan yöresine özgü Semah gösterisi yapıldı.
Açılış töreni sonrasında sempozyuma geçildi. Prof. Dr. Turan Sağer başkanlığındaki sempozyumda Folklor Araştırmacısı Hakan Sinan Mete, Öğretim Üyesi Doç. Dr. Banu M. Dönmez ve Uzman Antropolog Hüseyin Şahin konuşmacı olarak katıldılar.
Sempozyumda konuşan Uzman Antropolog Hüseyin Şahin, “Ağıtların bir biri ardına söylendiği “Ölüye ağlama” törenlerini sadece kadınlar düzenler ve yürütürler. Bunlar ölünün anası, bacısı, yakın akrabaları, komşularıdır. Ağlama töreni ya ölünün başında ya mezarında ya da Arguvan yöresindeki söylenişiyle “Esvap (Çamaşır) dökme" denilen, ölünün birkaç parça çamaşır, yılın bazı zamanlarında (Yedisi, kırkı, ilk bayramı gibi) ortaya çıkartılarak yapılmaktadır. Arguvan yöresinde ölü başında ağlamada ağıtları ya köylerde “Ağıtçı kadınlar" ya da “iyi türkü çığıran" kadınlar yakarlar. Ağıtlara o şuada orada bulunan ve törene iştirak eden kadınlar katılırlar. Odaya her yeni gelen kadın ölünün en yakını sayılan kadının boynuna ağlayarak sarılır, ölüye çok yakın olanlar acılarını belirtmek için saçlarını-başlarını yolar, bazen tırnaklarıyla yanaklarım tırmalarlar. Ağıt töreninde, kadınların başı alınlarından bir bezle genelde bağlıdır. Bu alın bağlama biçimi yasa gelen kadınlar için de geçerlidir. Alnına bağlanan “Dolak-Yazma" beyaz ya da siyah renkli olmakta ve bu yasın simgesi olarak gözükmektedir. Arguvan çevresine söylenen ağıtlar da ölünün vücutça, huyca övünülecek tarafları bir bir sayılır. Onun yiğitliği, güzelliği, boyu, endamı övülür. Yöre ağıtları ortak bir karakteristik gösterirler. Bunda yöredeki ölü ve ölüm, gurbetlik anlayışının ilgili gelenek ve törelerin benzer olması etkili olmuştur. Arguvan ve çevresinden derlediğimiz ağıtlardan örnekler sıra numaralan ile verilmiştir.
Yüklü bir ağıt ve halk türküleri birikiminin var olduğu Arguvan ve köylerinde, derlenen ağıtların çevre içerisinde birbirleriyle olan benzerlik ve aynılık derecelerinin neler olup olmadığını da çalışmamızın sonunda belirtmeye çalıştık” şeklinde bilgi verdi.
Folklor Araştırmacısı Hakan Sinan Mete ise şunları söyledi:
“Arguvan Türkçesi, Türkçenin Oğuz gurubunda yer almaktadır. Arguvan'da kullanılan Türkçeye en yakını Gagauz Türkçesidir. Her dil gibi ilişkiye girdiği dillerden etkilenmiştir. Osmanlı döneminde Arapça ve Farsça’dan, son yıllarda ise Avrupa dillerinden kelimeler almıştır. Ancak dilin temel yapısı bozulmamıştır. Arguvan, Türkçeler içinde belki de başka dillerden en az etkilenen bölgeyi oluşturmaktadır. Arguvan ezgileri, halk müziği literatüründe “Arguvan Ağzı”, "Arguvan Makamı", “Arguvan Havası” olarak geçer. Bir görüşe göre Arguvan türkülerinin çıkış kaynağı olarak Dolaylı Mahallesi (Harpuz) gösterilse de, genel anlamıyla Arguvan ilçesi ve köylerinden doğup çevre il ve ilçelere yayıldığı söylenebilir. Günümüzde Elazığ (Şeyh Haşan), Malatya, (Atabey) Yazıhan ilçesi, (Karaca, Fethiye), Hekimhan ilçesi (Ballıkaya, Başkavak, İğdir, Hasançelebi, Hacılar) köylerinde Arguvan ağzının etkisi görülmektedir. Ağız, halk müziğimizde yöresel konuşma farklılıklarını karşılar. Okuyuş tavrı, üslup ve tarz yörelerin ayırt edici özelliğini oluşturur. Edebiyat alanında “diyalekt” olarak adlandırılan bu duruma halk müziğinde ağız (Azeri ağzı, Arguvan ağzı, Rumeli ağzı. Borak ağzı, Karadeniz ağzı vb.) adı verilmektedir.”
