Cumhuriyet Halk Partisi Malatya İl Başkanı Enver Kiraz’dan değerlendirme:
Nihayet salgın kapsamında esnafa kira, KDV, stopaj vb. destek önlemleri açıklandı. Toplamı 5 milyar TL’yi ancak bulan bu destek paketi, milyonlarca esnafın sorunlarını çözmeye yeterli değildir. Toptan tedarikçileri, market zincirlerini, mahalle esnafından alışverişi teşvik edecek diğer destek önlemleri de acilen devreye sokulmalıdır. Esnafın en maliyetsiz finansman modeli Veresiye Defteri yeniden hayata geçirilmelidir!
Geçtiğimiz hafta esnafa yönelik olarak bir dizi destek önlemleri açıklandı. Salgının başlangıcından itibaren en olumsuz etkilenen kesimlerin başında ücretli-dar gelirlilerle birlikte küçük esnaf ve işletmelerin geldiğini sürekli şekilde dile getirdik. Esnafa kira, fatura desteği verilmesi, nakdi hibe desteği sağlanması gerektiğini vurguladık. İktidar bu çağrı ve uyarılarımızı hep duymazlıktan geldi.
Şimdi, kısmi kapanma ve sokağa çıkma yasaklarıyla ağırlaşan ekonomik tabloda nihayet küçük esnafı hatırladı ve sınırlı bazı destekler vaat etti. [Esnafa sağlanacak hibe desteği 3,7 milyar lira, kira desteği ile birlikte toplam 5 milyar TL]
En azından böyle bir esnaf destek paketinin hazırlanması olumlu, çağrılarımızın doğruluğunu teyit eder nitelikte ancak çok yetersiz! Kira yardımının ne zaman başlayacağı belirsiz, şayet 2021 yılı başından itibaren uygulamaya girecekse, TBMM’de kabul edilen 2021 bütçesinde böyle bir ödeme kalemi ve ayrılan tutar yok!
Kira yardımı esnafın kendisine mi, mal sahibine mi yapılacak? Doğrudan esnafa ödenecekse muhtemelen esnaf bunu ev sahibine vermek yerine kendi ihtiyacı için kullanacaktır. Ödeme mal sahibine yapılacaksa o zaman milyonlarca kira kontratının işleme alınması, incelemeye konu olması gerekecektir.
Bu da kira yardımı ödeme sürecini uzatacak bir durumu ortaya çıkartacaktır!
Yıllardır market zincirlere karşı esnafın korunması, ayakta kalabilmesi için gerekli yasal düzenlemeleri gündeme getirmeyen iktidarın toplumun orta direğini oluşturan esnafın çöküşünde payı ve sorumluluğu büyüktür.
Market zincirlerinin sokak aralarına kadar yayılması, her semte bir AVM politikası esnafı tükenme aşamasına getirdi!
Şimdi salgın nedeniyle başlatılan bu küçük desteklerin kapsamı genişletilmeli, ilave önlem ve katkılarla esnafın bu dönemi en az hasarla atlatması sağlanmalıdır.
Bu çerçevede her alanda sıklıkla kampanya başlatan seferberlik ilan eden iktidara önerim, bir esnaf seferberliği başlatılmasıdır.
Ankara Büyük Şehir Belediyesi’nin işsiz kalan servis araçlarını kiralama girişimi, ‘Esnaftan al’ kampanyası, vb. somut ve akılcı örneklerdir.
Açıklanan destek önlemlerine ilave olarak;
Açıklanan kira desteğinden çok kısıtlı bir kesim yararlanacaktır. Kapsamı genişletilmeli, kira desteği tutarı ve hibe desteği güncel koşullara uygun artırılmalıdır. 500-750 TL arasında önerilen kira yardımı esnafın kirasını karşılamıyor!
Kamunun araç-servis ihtiyacı şoför esnafı odalarıyla işbirliği halinde işsiz kalan servis esnafından yapılmalıdır.
Toptan gıda ve temizlik malzemeleri üretici ve tedarikçilerinin, market zincirlerine verdikleri indirimli fiyattan ve 6 aya kadar vadeli olarak küçük esnafa da temin etmeleri sağlanmalıdır.
Esnaf odaları da üyelerini kooperatifleştirip, toptan üretici ve tedarikçilerden üyeleri için toplu alım yaparak indirim imkânlarını genişletecek yapılanmalara gitmelidir.
Mahalle bakkalı, manavı, manifaturacısı vb. yapılacak alışverişleri teşvik edecek, özendirip destekleyecek kamu spotları hazırlanarak TV’lerde yayınlanması yoluna gidilmelidir.
Mahalle esnafından yapılacak perakende alışverişlerde hanelere TC Kimlik No ile aylık 500-1.000 TL olmak kaydıyla 3 aya kadar veresiye olanağı getirilmeli, esnaf odaları ile işbirliği halinde ibraz edilecek alışveriş fişleri üzerinden esnafa ödeme yapılarak hem dar gelirli mahalle halkı hem esnaf desteklenmelidir.
Mahalle esnafı yıllarca veresiye defteri ile hane halklarını faizsiz, karşılıksız finanse ederek bir yaşam biçimini ayakta tutmuştur. Veresiye Defteri kabaran ailelerin kapısına bankalar gibi icra göndermemiştir. Bu gelenek ve yaşam tarzı yaşatılmalıdır.
Destek paketleri, “günü kurtarmak, bir şeyler yaptık demek” için olmamalıdır. Gerçekten doğal bir afet olan Salgın’ın yaraları sarılmalıdır. Aylardır çağrılarımızı dikkate almayan ancak şimdi söylediğimiz noktaya gelen iktidara, yukarıda sıraladığım önerileri de esnafa ve hanelere destek kampanyası seferberliğine dahil etmesi, ortak akıl ve toplumsal dayanışmayla bu katkıların daha da genişletilmesi yollarının aranması çağrımı yineliyorum! Açıklanan paketin mağdur olan esnaf ve sanatkârların derdine derman olamayacağını, birikmiş borçlarının faizleriyle birlikte hiç ödenemeyecek hale geleceğini söylemek zorundayım!
